Het is een bijzonder land Paraguay.  Onze doortocht naar de Pantanal in Brazilië ontpopt zich tot een serieus onderdeel van onze reis.  Eerst leek het eerder Vlaams aandoende landschap ons snel te vervelen. Maar vanuit de industriële soja plantages komen we bij de kleine suikerriet boeren terecht die ons ontzettend vriendelijk onthalen.  We trekken verder naar Villarrica om 1,5 miljoen cash af te halen, de was te laten doen voor 350.000 Guarani, te tanken voor 990.000  Guarani en voor 1.1 miljoen naar de supermarkt te gaan.  Net buiten Villarrica logeren we in het hotelletje met de koekoeksklokken.

’s Ochtends halen we de was op en trekken we verder richting Asunction, Paraguay ‘s hoofdstad.  We namen de ruta 8 en wisselen naar ruta 2.  De belangrijkste 2 autobanen in Paraguay en het belangrijkste kruispunt.  Het ronde punt met één baanvak kan de stroom vrachtwagens probleemloos aan.  Ten zuidoosten van de stad liggen tal van dorpjes die onder de noemer circuit d’or, allemaal verschillende ambachten herbergen.  Leer snijden, pottenbakken, weven… Het is allemaal nogal georganiseerd, en naar onze normen een beetje kitscherig en gericht op rijke Paraguayanen die graag de rust buiten de stad opzoeken.  Veel leuker is het dorpje Aregua waar het  ‘aardbeienfestival’ gaande is.  Vele kraampjes met de meest uiteenlopende lekkernijen op basis van frutillas.  De oude kerkjes, gezellige winkeltjes, en oneindig veel motorijders maken er een gezellige drukte van. Naast de ambachten van pottenbakken, zilversmeedkunst, harpen en gitarenmakers, weven, … trekken vooral de steenbakkerijen onze aandacht. Onze monden vielen open toen we Boom van een 80 tal jaren geleden zagen. Het Geleeg in volle werking. In de dorpjes Atira en Tobati maken ze nog stenen met de hand. We zien het hele procede: de klei wordt gemengd door het paard aan een tredmolenboom met een verticale mast in een houten ton met onderaan een opening waar het mengsel uitkomt. Een van de kleidabbers schept de gemengde klei op een houten kruiwagen en brengt de klei naar een tafel, een andere man schept een portie met de hand en drukt ze in de mal van vier stuks en strijkt af. Hij legt ze op de geveegde grond waar ze worden gedroogd. Als ze vormvast zijn worden ze als turfblokken gestapeld om verder te drogen.  Aan de overkant zijn ze een oven aan het stoken. Het zijn bakstenen veldovens met een vaste onderkant waar hout in gestookt wordt en een open bovenkant: hier worden de kleiblokken gestapeld en omgeven door een muurtje van bakstenen en leem. In werking zie je twee soorten rook: die van het hout uit de tunnelpijpen inderaan, en de waterdamp uit de top van het bouwsel bovenaan. Het doet denken aan de koepels van de houtskoolstokers van Obojak in Bosnie.  Een ambachtelijke oven bevat bij benadering 22000 stenen en is eenmaal gebakken -dan zijn ze gelig wit- zo’n 1000 euro waard af bakkerij. Er is niet echt een cooperatieve, maar de buren kennen elkaar goed en zijn solidair. Regen is miserie, dan drogen de stenen voor geen meter. Wij passeren met stralend, droog en beetje winderig weer: de kleidabbers lijken dan ook goedgemutst. Als we ze fotograferen, geeft een van de stenenvormers een showke, de donkergrijze klei spat in het rond.  De mensen van Schelle moeten echt zorgen dat de foto’s terecht komen bij Geert zijn broer die het Geleeg restaureert in Boom.

Los hermanos Mendez of de JNM

De gelijkenis van het landschap van op de cerro Tres Kandu met de kaart van de Ferraris (www.ngi.be) voor Vlaanderen wordt bevestigd in San Bernardino. Onze kinderen drijven de koeien mee weg naar de gemene gronden. Vandaag 14 augustus zal een landmeter de grenzen tussen het nationaal park (staatsgrond), en priveeigenaar en de gemeentelijke vroente afpalen. Morgen immers 15 augustus, feestdag van Acunsion, en dag dat de nieuwe president aantreedt. De lokale boerenfamilies spannen samen tegen de burgemeester hier, die de gemene grond te gelde wil maken door hem aan particulieren te verkopen voor ontwikkeling als landgoed.

We zijn via de lokale politie bij een vogelkijkhut gekomen. Daar kan je kamperen. “Vraag maar naar de gebroeders Mendez.” We blijken bij de stichters in spe van de Paraguayaanse JNM terecht te zijn (voor de niet ingewijden Jeugdbond voor Natuur en Milieu). Het zijn zonen van een eenvoudige boer in een typische chacra, maar alle drie doen ze unief en hun oudere zus is advocate.  Echt pure, grave gasten die de natuuractiegroep voor het nationaal park Ytaipu Meer hebben gesticht. Het is hun spiksplinternieuwe vogelkijkhut die we inwijden met ons verblijf.  Deze toren en het nabijgelegen weitje wordt twee dagen onze thuis.  We krijgen de meeste vogels te zien die afgebeeld staan op een grote plakkaat in de toren, bakken worstjes op het vuur, lijven ons Paraguayaans theepotje in en koken water op de gloeiende as.

Het is gezellig en de reis wordt stilletjes een manier van leven.  We houden onze eerste ‘ergernissen vergadering’ en die is zeer snel voorbij.  Het loopt best goed.  We blijken allemaal een beetje te zoeken naar zoveel mogelijk quality time overdag.  De dagen zijn erg kort. –om 17u30 is de zon onder, we steken veel tijd in koken, een kampeerplek vinden en het kampement opruimen.  Daardoor lijkt het tempo erg hoog te liggen.

Rebecca Williams, een Amerikaanse vrijwilligster van de Peace Corps, werkt al twee jaar in dit dorp rond milieu en natuur voor de jeugdgroepering. Ze is intussen het lief van Vincent, de middelste broer. Het zijn echte birdwatchers en Vincent vertelt prachtige inheemse legendes over de vogelsoorten en hun namen en geluiden. Aldo, de oudste is de leiderfiguur. Ondanks zijn jonge leeftijd is hij al erg gerespecteerd in de gemeenschap hier. We vertellen Rebecca over de JNM en gaan met de gasten kanovaren in het nationaal park: esteros del Ibera in het klein (hoewel, toch weer 16000 ha), dat langs het reusachtige meer ligt. Deze geëngageerde kerels proberen op hun manier op te komen voor de toekomst van dit gebied.  Het meer is vervuild en volledig vergiftigd.  In de zomer als het water laag komt te staan stijgt het gifpeil en begint het te stinken.  Het park –een reusachtig moeras- werkt als een soort filter waardoor de omliggende gebieden van de vervuiling gespaard blijven.  De vervuiling vanuit de omliggende stadjes is echter enorm en het ziet er naar uit dat de strijd nog lang niet gestreden is.

’s Ochtends komt er een vrachtwagen verdroogde koeienmest laden bij vader Mendez.  De Mercedes truck weigert te starten en de Defender laat zien dat een geladen tientonner in gang trekken geen enkel probleem is!  We ontmoeten Ruli, een vriend van een journalist, Leo Rubin, die hier in San Bernardino –een uurtje van Asuncion- een rustige veilige plek gevonden heeft.  Hij zendt deze namiddag uit vanuit zijn studio thuis en wij worden vriendelijk uitgenodigd een bezoekje te brengen.  We zouden misschien bij hem ook kunnen kamperen.  Twijfelend gaan we in op het aanbod.

De enige informatie die we hebben we hebben is dat Leo een bekende journalist is die die namiddag om 16u een uitzendig op de radiozender AM 1020 presenteert en ons hiervoor misschien wel wil interviewen en ook niet onbelangrijk, dat hij ook liefhebber zou zijn van landrovers. Guy gaat te voet de poort van de ‘Granja del Dharma Van’ door op verkenning en komt met een grote glimlach terug. Het is een poep-chique villa! We rijden binnen en worden ontvangen door Ruli die Johan en Guy het huis, het zwembad, de zweethut en de biologische moestuin toont. Tinne en Lieve wachten met de kinderen af wat er allemaal gaat gebeuren. De man des huizes hebben we nog steeds niet ontmoet (hij is on air vanuit zijn huisstudio, een Mac, microfoon en een mengpaneeeltje met drie schuiven). Net op het moment dat we onze tent willen uitklappen komt de vrouw des huizes aan. Mariana is een open vrouw die ons hartelijk ontvangt. We zijn welkom om in hun tuin te kamperen. Ondanks de koude avond verzamelt iedereen rond ons kookgebeuren en komt ook Leo langs.

Leo blijkt de bekende radiopresentator van Paraguay te zijn en een telg van een beroemde familie. Volgens zijn vrouw herkent iedereen hem op straat. Hij vertelt ons dat hij momenteel bezig is met het maken van een film over Augustin Barrios. Dat is een wereldbekende gitaarspeler uit de jaren 20 die als eerste klassieke gitaarmuziek opnam op plaat. Hij is nog op zoek naar middelen en hoopt deze onder andere te vinden bij Pierre (consul van Paraguay die in Brussel woont).  Leo en Mariana zijn 13 jaar getrouwd en hebben 4 kinderen. Ze zijn de stad Acuncion ontvlucht op zoek naar een leven meer een met de natuur en weg van de familiale druk. Nu wonen ze dus aan de rand van San Bernandino op een uur rijden van Asunción. Mariana komt uit een linkse familie (denken we) waarvan er tijdens de dictatuur gefolterd zijn geweest. De familie van Leo daartegen omvat leden  van de Colorados (de politieke partij van de dictatuur die ook nu terug aan de macht is). De broer van Leo is verkozen als deputé (natuurlijk niet moeilijk met 4 uur zendtijd per dag, hij is blijkbaar een soort berlusconifiguur). Leo daartegen heeft via Mariana het gebrekkige leven van de doorsnee Paraguayanen gezien en probeert met zijn journalistiek de waarheid te vertellen. Leo gaat dezer dagen hard in zijn betoog over milieu, onrechtvaardigheid, … Tijdens de radio uitzending horen we dat hij de kakelverse president kritisch, maar ook hoopvol doorlicht. Mariana is sinds dat ze mama is veel banger geworden om te veel in de schijnwerper te komen. Haar man geniet momenteel nog veel respect door zijn beroemdheid, maar zijn onafhankelijke geest schrikt toch veel Paraguayanen af. We hopen dat hij zijn rol kan blijven spelen. Zijn fortuin blijkt hij te maken als concertorganisator (oa Paul McCartney) en filmproducer.

Mariana is echt de Angelina Jolie van Paraguay (ze heeft naast haar 4 eigen kinderen ook nog 21 mete-kinderen).  Ze werkt al meer dan 10 jaar bij de non profit organisatie SUNU (betekent donder is het guarini, www.grouposunu.org). Ze komen op voor het leven van de indigenas (nativos). Mariane vertelt ’s avonds uitgebreid over haar werk, over de poltieke chaos van haar land, over de coup die een jaar geleden geensceneerd werd na de dood van 14 campesinos en over de gebroeders Mendez die zich spijtig genoeg hebben aangesloten bij de Collorado partij, waardoor hun relatie sterk verzuurd is.

Bij Mariana en Leo woont ook Suka.  Suka is een Argentijn die in zijn vroeger leven een linkse guerillastrijder was en zijn zwaar verleden heeft geruild om als harekrisna monnik door het leven te gaan. Die nacht schieten we wakker door een triangel geluid en een gezang rond ons oren. Marie vraagt waar de kerstmuziek vandaan komt en Tinne stelt guy gerust met de woorden hare chrisna als hij geschrokken uit zijn diepe slaap ontwaakt en de gsm zoekt die zo’n luid en repititief alarm geeft. Johan vraagt zich ’s morgens af wat de reden van dit nachtelijk kabaal was. Het blijkt een mantra te zijn die Suka iedere dag om 4 uur, om 6 en om 3 uur in de namiddag doet. Suka is een mooie verschijning. Hij begint met het bouwen van zijn tempel op het landgoed van Rubin.

Op de dag van Asuncion –moederkesdag- treedt volgens de grondwet ook de nieuwe president aan. Het is zware businessman die rijk is geworden in de tabakindustrie en die momenteel eigenaar is van 30% van het Paraguayaanse land. Hij wordt beschuldigd van belastingontduiking en heeft zijn kandidatuur simpelweg gekocht (hij was voordien geen lid van een politieke partij). De enige hoop die er is, is dat hij een businessman is, die al veel geld heeft, die niet tegen verliezen kan en daardoor misschien ook zijn taak met succes wil uitvoeren (op zich een betere keuze dan de vorige president die een priester was). Zijn ministerploeg omvat heel wat knappe koppen, al zijn ze openlijk pro-amerikaans. Het is te hopen dat ze het landprobleem aanpakken: slechts 2% van de bevolking bezit 80% van het land, gemeenschappelijke gronden worden verkocht, het land van de indigenas wordt verkocht,…Veel werk dus voor de urbanisten hier.

We belanden op een eco-ranch met een camping bij een aangenaam koppel die genieten van het plezier dat onze kinderen hebben in het zwembad, bij de kalfjes en in de tuin.  Een van hun eigen zonen is op bezoek en we drinken samen terrere (de koude versie van mate, dit keer een groen mengsel van kruiden dat goed is tegen hang-overs). De zoon is landbouwingenieur en vertelt over het paraguayaanse landbouwleven (de opkomst van de brasilianen in de jaren 70, de hard werkende brasilianen tegenover de meer gezapige paraguayaanse landbouwingesteldheid, de vervuiling van de bodem die nog niet vindbaar is maar er wel zal komen, de 25% regel voor het behouden van het bos dat eindelijk toch via de banken wordt afgedwongen waardoor de regel toch wat bescherming biedt, …)

Hij woont hier sinds een drietal jaar.  Zijn wens was een kippenkwekerij te bouwen maar de gemeente die een vergunning moest afleveren zei waarom maak je er geen park van. Blijkbaar lag zijn domein in een beschermd gebied omwille van het water. Nu heeft hij er een camping met een avonturenpark, twee aangeduide wandelingen en een mooi domein met een zwembadje voor de kinderen dat ook als voetbadje dient voor de  volwassenen met een cerveza in de hand.

De zon, de temperatuur -30 graden en het is hier winter- het zwembad, zonnecrème, liedjes aan het kampvuur, koeien melken en kalfjes papfles geven, auto’s poetsen en haren knippen, maniok frietjes en pannenkoeken eten.  Disfrutar!

Vandaag slagen we nog even voorraad in, genieten we nog van de rust en het internet en morgen trekken we de Chaco in.  De Chaco beslaat meer dan de helft van Paraguay.  Een woest gebied dat slechts bevolkt wordt door duizenden koeien en een handvol indianen.  1 hectare per koe.  De boeren –veel Duitsers die nog steeds in kolonies leven- hebben duizenden koeien en dus ook duizenden hectares.  Verder niets dan poema’s, reuzen miereneters, vogels en hopelijk niet teveel insecten!  Het zal dus weer even stil worden op onze blog.  Maar je kan ook is terug door de oudere foto’s kijken want we hebben er nog een paar later aan de galerijtjes toegevoegd.