Weer klinkt het refrein: Salve la selva!
En een nieuwe strofe: La tragedia del Bosque Chileno
Op de kwetterende tonen van de Huet Huet, een reus van een winterkoninkje op de bosbodem van het Patagonische woud

We kwamen Chili binnen vanuit Argentijns Patagonie  via Chile Chico. Als we de Carretera Austral aan het westelijke uiteinde van het enorme meer bereiken, zien we vanuit het zijmeer Lago Bertrand het water versnellen en de Rio Baker ontstaan. Daar sloeg me de angst om het hart. Al het prachtige oerwoud hier blijkt de laatste 80 jaar afgebrand en omgezet in armzalig begraasde hellingen van struiken en gras en vooral ontelbare dode stammen en stronken van de enorme woudreuzen die sneuvelden en die nog steeds niet weggerot zijn.

In het noordelijkste deel van Chileens Patagonie leek het weer iets beter mee te vallen. Aanzienlijke stukken oerbos van Coigue en Lenga (Nothofagus soorten) en hier en daar Alerce (een van de weinige naaldboomsoorten hier) zijn bewaard in de parken Queulat, Corcovado, Pumalin en Hornopiren. Maar noordwaarts van Puerto Montt, langsheen de Panamerikaanse snelweg, zal het landschap van centraal Chili echt Europees worden, met oneindige akkers en plantages van fruit, wijn, dennenbomen en Eucalyptusbomen. Pijnlijk is dat dit niet het resultaat is van minstens 2000 jaar intensieve landbouwpraktijken zoals in Europa, maar dat het gros van het oerwoud in Chili voor de bijl of de vlam is gegaan in de laatste 125 jaar, overigens samen met het gros van de oorspronkelijke Mapuche bevolking. Het lijkt onwaarschijnlijk grof voor een minstens zo modern en industrieel land als Belgie dat is. Maar ten slotte bedenk ik dat de Belgische vorst en later de industriele elite van ons landje in diezelfde voorbije eeuw vrolijk het ongerepte woud van Congo heeft leeggeroofd en daarbij de inheemse bevolking ook weinig in de trofeeen van de schattenjacht liet delen. De landbouw in Belgie en ons bodem- en grondstoffengebruik is in die eeuw ook alles behalve duurzamer geworden. De Verenigde Staten decimeerden hun oerbos een kleine 50 jaar eerder dan de Chilenen en Brazilie, toch ook al lang geen ontwikkelingsland meer, is er nog vollop mee bezig.
Het is hier in Chili alleen zo pijnlijk duidelijk door die miljoenen afgebrande boomstobbes, getuigen van echt gematigd oerbos, dat nooit meer terugkomt en waarvan de hele bosecologengemeenschap in Europa alleen maar kan dromen. In Santiago toont Agnes ons een prachtig, maar deprimerend boek: La tragedia del bosque chileno. Daarin wordt het trieste record vermeldt van de grootste bosbrand aller tijden: 3 jaar aan een stuk brandde het woud van Patagonie in de jaren 1940, het ging om meerdere miljoenen hectares. En zelfs al was het deels uit onachtzaamheid, het blijft een ronduit barbaars wapenfeit.

Dichter Pablo Neruda was doordrongen van deze tragedie, of liever dit dilemma van het Chileense woud. Hij beschrijft zelf hoe hij opgroeide als een twijg van het oerbos in het zuiden, maar ook hoe hij zielsveel hield van de pioniers die dagdagelijks werkten aan de vernietiging van het maagdelijke woud.